"Koşullanmak", genellikle bir kişinin davranışlarını, düşüncelerini veya duygularını etkileyen bir dizi koşul veya etmenin varlığına bağlı olarak bir şeyi yapma eğilimi veya zorunluluğu anlamına gelir. Koşullanma, psikolojide öğrenme teorileri ve koşullu davranışın araştırılmasıyla ilgilidir. İki temel türü vardır: klasik koşullanma ve operant koşullanma.
Klasik Koşullanma:
- Klasik koşullanmada, birey bir uyarıcıyla (genellikle bir şeyin tanıdık veya doğal olarak etkili bir uyarıcı) ilişkilendirilmiş başka bir uyarıcı veya yanıt arasında bir ilişki geliştirir.
- Ivan Pavlov'un köpekleri üzerinde yaptığı deney, klasik koşullanmanın en iyi bilinen örneklerinden biridir. Köpekler, yemek verilmeden önce çalınan bir çan sesi duyduklarında, zamanla çan sesi yemeğin bir işareti olarak algılanır ve köpekler salyalarlar.
Operant Koşullanma:
- Operant koşullanmada, bir davranışın sonucu, o davranışın gelecekteki olasılığını artırır veya azaltır.
- B.F. Skinner'in fareler üzerinde yaptığı deneyler, operant koşullanmanın örneklerindendir. Fareler, bir davranışı (örneğin, bir kolu çekme) belirli bir sonuçla (örneğin, yiyecek almak) ilişkilendirildiğinde, o davranışı tekrarlamaya daha yatkın hale gelirler.
Koşullanma, birçok insan davranışının ve tepkisinin altında yatan temel prensiplerden biridir ve insanlar arasındaki iletişimden işyerindeki motivasyona kadar pek çok alanda etkilidir.
