Kas iskelet sisteminde görülen ve tüm vücuda yayılmış ağrıyla karakterize romatizmal bir hastalık olan fibromiyalji, tüm yaşlarda görülebilmekle birlikte en sık orta yaşı etkiliyor. Fibromiyaljinin kadınlarda erkeklere göre 2 kat daha fazla görüldüğünü belirten Anadolu Sağlık Merkezi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Semih Akı, “Cinsiyetin yanı sıra araba kazası gibi travmaya yol açabilecek olaylar hem fiziksel hem psikolojik stres etkeni olduğundan hastalık açısından risk oluşturur. Aynı bölge ya da eklem üzerinde tekrar eden sakatlanmalar, yaralanmalar riski artırabilir. Bunun dışında enfeksiyon, obezite ve ailede fibromiyalji hikayesi olması hastalığın riskini arttıran unsurlardan” diye konuştu.
Fibromiyalji; kronik baş ağrıları, depresyon/anksiyete, irritabl bağırsak sendromu, ağrılı mesane sendromu, ağrılı adet dönemi, huzursuz ayak sendromu, Raynaud's fenomeni ve huzursuz ayak sendromu ile birlikte görülebiliyor. Fibromiyaljinin nedeninin tam olarak açıklığa kavuşturulamamış olsa da hastalığın gelişiminde etkili olduğu bilinen birtakım faktörler olduğunun altını çizen Anadolu Sağlık Merkezi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Semih Akı, “Sinir sistemindeki ve hormon seviyesindeki değişimler, uyku bozuklukları ve hastalığın bazı ailelerde kümelenme göstermesi genetik olabileceği düşüncesini güçlendiriyor. Fibromiyalji fiziksel veya psikolojik stres ile tetiklenebiliyor” açıklamasında bulundu.
Fibromiyaljinin 7 belirtisi
Yaygın ağrı: Fibromiyaljinin ana belirtisidir. Tüm vücuda yayılmış ağrı hissedilir ve ağrı sırt, boyun gibi bölgelerde yoğunlaşabilir. Ağrı uzun süre devam edebileceği gibi zamanla daha iyi ya da daha kötüye gidebilir. Hissedilen ağrı; yanma, keskin, batıcı tarzda olabilir.
Aşırı hassasiyet: Fibromiyaljide ağrıya karşı duyarlılık artar. Hasta en ufak dokunuşlarda bile ağrı hissedebilir. Ufak dokunuşlarda, hafif çarpmalarda hissedilen ağrının süresi uzayabilir.
Katılık: Hastalar, özellikle uzun süre aynı pozisyonda kaldıktan sonra katılaşmış hissederler, hareket etmekte zorlanırlar. Örneğin sabah uyandıktan sonra yataktan kalkmada sorun yaşayabilirler.
Kas krampları: Kaslar sıkı ve ağrılı biçimde kasılarak acıya sebebiyet verebilir.
Yorgunluk: Yorgunluğun seviyesi kişiden kişiye değişebilir. Hafif bir halsizlikten hiçbir şey yapamayacak kadar yorgun hissetmeye kadar geniş bir yelpazede görülebilir.
Uyku kalitesinin bozulması: Hastalar yeterli sürede uyusalar dahi dinlenmiş, rahatlamış hissetmeyebilirler. Bunun sebebi derin uyku olarak adlandırılan, vücudun kendisini yenilemesini sağlayan kısmın fibromiyalji hastalarında kısalmasıdır. Uyku kalitesindeki bu değişim yorgunluk, dikkat dağılması olarak kendini gösterebilir.
Bilişsel problemler: Fibromiyaljisi olan kişilerde düşünme, öğrenme gibi süreçlerde sorunlar yaşanabilir. Hastalarda puslu ya da bulanık olarak tarif edilebilen bir zihin yapısı olabilir. Yeni olayları öğrenmede ve eski olayları hatırlamada zorluk, odaklanamama, yavaşlamış konuşma gibi bazı belirtiler ortaya çıkabilir.
Çok sıcak ya da çok soğuk hissetme: Vücudun uygun sıcaklığı ayarlayamaması sebebiyle olur.
Nasıl tanı konur?
Fibromiyalji tanısı için spesifik bir testin olmadığını paylaşan Prof. Dr. Semih Akı, “Görüntüleme yöntemleri de hastalıkla ilgili ipucu vermez. Tanıyı koyabilmek için belirtilere sebep olabilecek diğer hastalıkları ekarte etmek gerekir. Hastanın genel durumunu değerlendirmek, olası hastaların varlığını araştırmak için kan testi veya biyokimyasal testler istenebilir. Hassas noktaların varlığı tanı koymada eskisi kadar kullanılmasa da bu noktaların varlığı hekimi fibromiyalji tanısına yaklaştırır. Vücudun her iki tarafında da görülen, yaygın olarak tariflenen, 3 aydan uzun süren kronik ağrılar başka bir sebep bulunmaması halinde fibromiyalji tanısı alırlar. Fibromiyalji tanısı koyarken, hastalığın birliktelik gösterebildiği diğer sendromlar göz önünde bulundurulmalı, gerekirse ilgili sendrom/hastalık ile ilgili tetkikler de yapılmalı. Bunun sonucunda ağrı kesici, antidepresan, kas gevşetici, uyku hapları gibi ilaç tedavileri uygulanabilir. Tedavi semptomları tedavi etmek, hayat kalitesini iyileştirmek amacıyla verilir” dedi. Prof. Dr. Semih Akı, tedavide atlanmaması gereken noktalardan birinin fibromiyaljiyle birlikte bulunabilen diğer hastalıkların da tedavi edilmesi gerektiği ve fibromiyaljiye ek bu hastalıkların tedavisinin atlanması fibromiyalji tedavisinin de başarısız olmasına neden olabileceğini sözlerine ekledi.
Yaşam tarzı değişikliği hastalığın semptomlarını azaltmada önemli
Medikal tedavinin yanı sıra yaşam tarzı değişikleri ve bazı terapilerin de fibromiyalji hastalarının semptomlarını gidermede etkili olduğunun görüldüğünün altını çizen Prof. Dr. Semih Akı, “Hidroterapi olarak da bilinen ılık/sıcak suda oturmak, yüzmek, kişiye özel hazırlanmış egzersiz programları ile yapılan aktiviteler, psikoterapi ile hastaların içinde bulunduğu durumu anlatarak, duygularını paylaşarak rahatlaması, gevşeme teknikleri ve grup terapileri şeklinde sayılabilir. Akupunktur, aromaterapi, masaj gibi yöntemler de fibromiyalji tedavisi için denenen yöntemler arasında yer alıyor. Vücutta yaygın olarak hissettiğiniz uzun süreli ağrınız olması durumunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalı” şeklinde konuştu.
MHA
