• BIST 100

    9779,57%-1,04
  • DOLAR

    36,11% 0,20
  • EURO

    37,43% 0,15
  • GRAM ALTIN

    3359,28% 0,06
  • Ç. ALTIN

    5461,71% -0,31

Azerbaycanlı ve Ermeni Gazeteciler “Barış Dili”nde anlaştı

62 ülkede temsilcisi olan uluslararası basın meslek örgütü Küresel Gazeteciler Konseyi (KGK) öncülüğünde 28-29 Nisan 2023 tarihlerinde Gürcistan’ın başkenti Tiflis’te gerçekleştirilen “Güney Kafkasya’da Barış ve Medyanın R

GÜNCEL 30.04.2023 09:44:31 751
Azerbaycanlı ve Ermeni Gazeteciler “Barış Dili”nde anlaştı

Güney Kafkasya’da tarihi adım: Azerbaycanlı
ve Ermeni Gazeteciler “Barış Dili”nde anlaştı
62 ülkede temsilcisi olan uluslararası basın meslek
örgütü Küresel Gazeteciler Konseyi (KGK)
öncülüğünde 28-29 Nisan 2023 tarihlerinde
Gürcistan’ın başkenti Tiflis’te gerçekleştirilen
“Güney Kafkasya’da Barış ve Medyanın Rolü
Çalıştayı”, Azerbaycan ve Ermenistan’dan gelen
gazetecileri 35 yıldır süren gerilim ve savaş sonrası
ilk kez aynı masada buluşturdu.
Türkiye’den gelen ve Gürcistan’da bulunan
gazetecilerin de katıldığı çalıştayda, Güney
Kafkasya’da kalıcı ve sürdürülebilir barış için
gazetecilere tarihi önemde görev düştüğü ve
öncelikle medyada “nefret dilinin” ortadan
kaldırılması gerektiği görüşü tüm katılımcıların
imzasıyla yayınlanmasına karar verilen ortak
açıklama metninde yer aldı.

Gürcistan’ın başkenti Tiflis, Küresel Gazeteciler
Konseyi (KGK)’nin girişimiyle, “Güney
Kafkasya’da Barış ve Medyanın Rolü
Çalıştayı”na ev sahipliği yaptı. Çalıştayda,
Azerbaycan ve Ermenistan’dan gelen gazeteci
heyetleri ilk kez aynı masa etrafında buluşurken,
Türkiye ve Gürcistan’dan meslektaşları da Güney

Kafkasya açısından hayati önemdeki bu
buluşmada gözlemci olarak yer aldılar.
DİM: BARIŞ DİLİNE İHTİYAÇ VAR
Çalıştayın açılış konuşmasını yapan KGK Genel
Başkanı Mehmet Ali Dim, çalıştay önerisinin ilk
olarak Azerbaycan’dan geldiğini belirterek, “Bu
konuda 3-4 aylık bir çalışma yaptık. Bir hayli zor
oldu ama başardık. Bizim bu gayretlerimize moral
ve destek veren Türkiye Dışişleri Bakanı Sayın
Mevlüt Çavuşoğlu’na çok teşekkür ederim” dedi.
Dim, 35 yılı aşan bir süre içinde bölgede yaşanılan
acı olaylar, özellikle de 2020 yılındaki 2’nci
Karabağ Savaşı sonrasında bölge halklarının kalıcı
barış yönündeki kararlılığının arttığını belirterek,
“Savaşlar, bir haberle başlar, bir haberle biter.
Bugün burada bir savaşın ötesinde, uzun yıllara
dayanan ve çok acı veren bir çatışmayı
sonlandırmak adına biz gazeteciler ne yapabiliriz
bunu konuşmak için buluştuk. Medyada barış diline
acilen ihtiyaç var. Azerbaycan ve Ermenistan’dan
gelen meslektaşlarımıza gösterdikleri bu yapıcı
davranış nedeniyle özellikle teşekkür ediyorum ve
bu çalıştayın sonunda dünyanın büyük gerginlikler
yaşadığı bir dönemde bölgeye ve dünyaya umut
yüklü bir mesaj vereceğimize inanıyorum” dedi.
Türkiye’den en önemli gazeteciler Yavuz Donat ve
Ardan Zentürk ile başarılı TV gazetecisi Benan
Kepsutlu ve France24 muhabiri Ludovic de

Foucaud’un da çalıştaya katıldığını belirten Dim,
“Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan’dan da en
önemli gazeteciler buradalar. Hepimizin ortak
amacı Güney Kafkasya’da kalıcı barışın tesis
edilmesine katkı sağlamak. Bir gazeteci isterse
dünyayı değiştirebilir” dedi.
DONAT VE ZENTÜRK
Çalıştayın moderatörlüğünü üstlenen deneyimli
diplomasi ve savaş gazetecisi Ardan Zentürk,
“Burada toplanan gazetecilerin politik hedefleri
olmadığı açık bir gerçektir. Bizler burada, aksine,
politikacıları sorgulayan, onların barışı gündemden
uzaklaştıran tutum ve görüşlerine karşı zorlu
sorular üreten meslek insanları olarak toplandık.
Bunun uzun bir yolculuk olduğunu, kökleşmiş
düşüncelerin ancak sabırla değişebileceğine
inanıyoruz” diyerek açtığı çalıştayda dört ülkeden
toplam 20 gazeteci süre sınırı olmaksızın tek tek
söz alarak görüşlerini açıkladılar. Türkçe, Rusça ve
İngilizce simültane tercümeyle gerçekleşen
çalıştayda ilk olarak konuşan duayen gazeteci
yazar Yavuz Donat şunları söyledi:
“Bu masanın etrafındaki herkesin Mevlana’yı iyi
tanıdığını tahmin ediyorum. Onun çok ünlü bir
sözü, tam bu toplantı için söylenmiş görünüyor.
Mevlana, ‘dün, dünde kaldı, dünle beraber düne
dair ne kadar söz varsa gitti cancağızım, şimdi yeni
bir şeyler söylemek lazım’ der. Bugün bu

düşünceyle çalışmak durumundayız, dünün kötü
anılarına takılıp kalmamız, yarınımızın da bir kez
daha tehlikeye girmesine neden olacaktır. Oysa,
bizlere düşen, geçmişin acı tecrübelerinden ders
çıkartıp, yarını çocuklarımız için güzel kılmaktır.”
“TİFLİS’TE OLMASI GURUR VERİCİ”
KGK Tiflis Temsilcisi Avtandil Otinashvili de, bu
önemli çalıştayın Gürcistan’ın başkentinde
yapılmasından gurur duyduklarını belirterek, “Öneri
bize geldiğinde büyük bir onurla kabul ettik, çünkü
Güney Kafkasya’da Ermeni ve Azerbaycanlı
dostlarımızın ilk kez bir araya gelmesi için Tiflis’ten
daha uygun bir yer düşünülemezdi. Gürcü milleti
olarak, iki komşumuzun aralarındaki sorunları
çözmeleri, kalıcı barışa kavuşmaları için dün
olduğu gibi bugün ve yarın da elimizden geleni
yapmakta kararlıyız” dedi.
BARIŞ DİLİNDE UZLAŞMA
Çalıştayda söz alan Ermeni ve Azerbaycanlı
gazetecilerin “barış dili” ve kalıcı-sürdürülebilir
barış için medyaya hayati önemde görev düştüğü
görüşünde birleştikleri dikkat çekti.
Ermenistan heyeti adına konuşan Arminfo Haber
Ajansı Genel Yönetmeni Emmanuil Mkrtchyan,
savaşların kazananı olmadığını belirterek, “Güney
Kafkasya’da halklar savaştan yana değil. Artık

huzur içinde yaşama arzusu öne çıkıyor. Barış
sadece halk isteyince olmuyor. Kamuoyu baskısı
da çok önemli. Bu konuda biz de üstümüze düşen
ne varsa yapmaya hazırız. Medyanın gücünü barış
için kanalize etmek zorundayız” dedi.
Ülke heyeti adına konuşan Azerbaycan Basın
Konseyi Başkan Vekili Yegane Hajiyeva ve KGK
Azerbaycan Temsilcisi Elşad Eyvazlı da barışa
her zamankinden çok daha fazla ihtiyaç
duyulduğunu belirttiler. Hajiyeva, “Analar
ağlamasın, çocuklar babasız kalmasın. Herkes
üstüne düşeni yaparsa barışı tesis etmek asla zor
değil. Burada Ermeni meslektaşlarımız ile aynı
masada ilk kez buluştuk. Bu konuda Küresel
Gazeteciler Konseyi’ne teşekkür ederiz. Bu tarihi
bir adım ve devamının geleceğine inanıyoruz” dedi.
Gazeteciler, “melez savaşlar” çağında küresel
güçlerin medya ve sosyal medya üzerinden
gerçekleştirdikleri manevralara, barış için büyük
tehdit oluşturan yalan habere karşı ortak
mekanizmalar kurulmasında görüş birliğine
vardılar.
Ayrıca, bölge uluslarının birbirlerinin kültürel
yapılarını yakından tanımaları, barışın zeminini
oluşturacak ortak ekonomik projeler ve yatırımlar
konusunda destekleyici yayınlar yapılması da
kararlaştırıldı.
9 MADDELİK MUTABAKAT METNİ

Uzun müzakereler sonucunda Azerbaycan ve
Ermenistan heyetlerinin ortak karar ve onayı,
Türkiye ve Gürcistan’dan gazetecilerin de
destekleriyle çalıştay sonrası madde madde
tartışılarak oluşturulan 9 maddelik mutabakat
metninin Küresel Gazeteciler Konseyi tarafından
dünya kamuoyuna duyurulmasına karar verildi.
ORTAK AÇIKLAMA
Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye’den
(ülke isimleri İngilizce alfabetik sıraya göre
yazılmıştır) gelen gazetecilerin katılımıyla, Güney
Kafkasya’da Barış ve Medyanın Rolü Çalıştayı, 29
Nisan 2023 günü Tiflis’te gerçekleştirilmiştir.
Merkezi, Ankara-Türkiye’de bulunan, Türkiye’nin
medya alanında en önde gelen uluslarası sivil
toplum kuruluşu Küresel Gazeteciler Konseyi
(KGK) öncülüğünde düzenlenen kurultayda,
katılımcılar, Güney Kafkasya bölgesinde kalıcı
barışın ve karşılıklı anlayışın sağlanmasında
medyanın rolü konusunda geniş görüş alış-
verişinde bulunmuşlardır.
Çalıştayın, Ermenistan ve Azerbaycan’dan basın
mensuplarının ilk kez buluşması ve geniş zeminli
tartışma ortamı yaratması katılımcılar tarafından
önemle not edilmiştir. Gürcü ve Türk gazetecilerin
bu iletişimi güçlendiren ve ortak hedefler
doğrultusunda çalışmayı öngören Çalıştay’a
sağladıkları destek her türlü takdirin üstündedir.

1. Çalıştay, küresel sistemin, farklı stratejik
alanlarda yaşanılan gerginlikler nedeniyle
tıkanma noktasına geldiği bir süreçte, bölgesel
girişimlerin kalıcı barışı sağlayabileceğine
ilişkin umutları artırması açısından önemlidir.
2. Taraflar, küresel sistemin farklı stratejik
alanlarda yaşanılan çatışmalar nedeniyle derin
sarsıntı yaşadığı bir dönemde, Güney
Kafkasya’da kalıcı ve sürdürülebilir barışın
sağlanması konusunda fikir birliğine
varmışlardır.
3. Taraflar, bütün aşırıcı akımlara ve şiddeti,
çatışmayı, terörü destekleyen bütün fikir ve
görüşlere karşıdır, bu yoldaki girişim, çaba,
plan ve kışkırtmalar ile ortak mücadeleyi ilke
edinmektedirler.
4. Taraflar, “KAFKASYA KAFKASYALILARINDIR
ve sorunların çözümü Kafkasya halklarının
ortak çözüm arayışlarından geçer” ilkesine
bağlılıklarını bir kez daha açıklarlar.
5. Bu kararlılık doğrultusunda taraflar, bölgesel
basın/yayın kuruluşlarında her türlü nefret
dilinin ortadan kaldırılarak intikamcı görüşlerin
propagandasının sonlandırılması, gelecek
kuşaklara, birlikte barış içinde yaşama ilkesinin
benimsetilmesi yönünde yayıncılık ilkelerinin
belirlenmesinde fikir birliğine varmışlardır.
6. Bu fikir birliği doğrultusunda hiçbir millet
hakkında aşağılayıcı, ötekileştirici ve şiddeti
özendirici dil kullanılamaz. Taraflar, asırlardır

bir arada yaşayan Güney Kafkasya uluslarının
gelecekte de karşılıklı saygı kuralı zemininde
ve barış içinde bir arada yaşayacaklarına
dönük inançlarının altını çizerler.
7. Taraflar, aynı zamanda, Güney Kafkasya’da
birikmiş olan sorunların, halkların birbirlerini
daha yakından tanımasıyla çözülebileceğine
inanmaktadırlar. Bu nedenle, medya
kuruluşlarının ulusal kültürlerin diğer
kamuoyları tarafından yakından tanınması
yönündeki çalışmalarının hayati öneme sahip
olduklarına inanırlar.
8. Taraflar bölgedeki barış için en büyük
tehditlerden birinin, yalan haber olduğunda
birleşmiştir. Dezenformasyon ile mücadelenin
esas olduğunda inanmaktadırlar. Bu konuda
en hızlı şekilde bir doğrulama mekanizmasının
kurulmasını, bu süreçte özellikle Gürcü
meslektaşlarının görev almasını önemle
arzulamaktadırlar.
9. Taraflar, bölge ulusları arasında sıcak ve
barışçı işbirliğinin güçlü ekonomik bağlardan
kaynaklandığına inanmaktadırlar. Bu nedenle,
tüm ulusal medya kuruluşlarının ortak
ekonomik projeler, yatırım planlamaları, üretim
ve istihdamı artıracak politikalar, çevre
sorunları ile özellikle turizm alanındaki
haberleri artırmaları, bu konularda karşılıklı
haber alış-verişinin artırılması gerektiğini
kararlaştırmışlardır.

Ermenistan ve Azerbaycan’dan basın
mensuplarının bu ortak görüşlerine Gürcistan ve
Türkiye’den meslektaşları da katılmaktadır.
Kamuoyuna saygıyla duyurulur.
İMZA KOYANLAR
TÜRKİYE adına:
1. Mehmet Ali Dim (KGK Genel Başkanı)
2. Yavuz Donat (Duayen Gazeteci Yazar)
3. Ardan Zentürk (Diplomasi ve Savaş Gazetecisi)
4. Benan Kepsutlu (TV Gazetecisi) 
5. Ludovic De Fuocus (France24 Muhabiri)
AZERBAYCAN adına:
1. Elshad Eyvazlı (Parlamento Gazetecileri Birliği
Başkanı - Bakü)
2. Yegana Hajiyeva (Basın Konseyi - Bakü)
3. Khatai Azizov (AZERTAC)
5. Haji Khalilov (qafqazmedia.com)
6. Adnan Hüseyin (News.az - Bakü)
GÜRCİSTAN adına:
1. Avtandil Otinashvili (editor in chief News Day
Georgia)
2. Malkhaz Gagua (editor in chief newspaper
Resonance)
3. Ketevan Khositashvili (Director of the Kvira.ge)
4. Liana Jorjoliani (journalist of the
Newcaucasus.ge)

5. Rusudan Gvazava, (editor-in-chief of the
Geodigest.ge)
ERMENİSTAN adına:
1. Emmanuil Mkrtchyan (Director of the Arminfo)
2. Zaruhi Ghukasyan (Editor in chief of the
Arminfo)
3. Miranda Oganezovan (Argümanlar ve Gerçekler
- AIF)
4. Van Baiburt (Editor in chief newspaper Vrastan)
5. Gayane Bostanjyian (Newspaper Vrastan)


Anahtar Kelimeler:

Anamur  HEM’de Ev Genci  Uygulaması Başlıyor

Jandarmadan Telefon Kaçakçılığı Operasyonu

MHP'li Milletvekili Uysal’dan  TBMM’ye Öğrenci Affı Kanun Teklifi

Mersin Jandarması’ndan Dijital Dünyaya Farkındalık: Hacı Zarife – Çelebi Aygar Anadolu Lisesi’nde Siber Güvenlik Eğitimi!

Mersin Jandarması’ndan Narenciye Hırsızlığı Operasyonu: 500 Kg Portakal Ele Geçirildi

Mersin Jandarması'ndan Uyuşturucu Operasyonu: 7 Şüpheli Gözaltında

Mersin Jandarması'ndan FETÖ'ye Kritik Operasyon: Erdemli'de 6 Yıl 3 Ay Hapis Cezalı Şüpheli Yakalandı!

Mersin’de Okul Servis Araçlarına Trafik Denetimi: 596 Araç İncelendi

Jandarmadan Kaçak Makaron Operasyonu: Sigara Kaçakçılığına Büyük Darbe!

Mersin’de Jandarmadan Büyük Operasyon: 663 Aranan Şahıs Yakalandı!

Asansör Kullanırken Neden Gergin Hissederiz?

Londra Emlak Pazarında 2025 Piyasasına Bakış

London, the capital of England, has always been a safe haven for investors.

Flaş Gelişme: Yapay Zeka ve Robotlar 2025’te Küresel Ekonomiyi Yeniden Şekillendirecek!

David Beckham Güneş Gözlükleri Kuvars Optik’te!

Southern University ve A&M College, Trend Rekorları Kırdı

Super Bowl LIX, 9 Şubat 2025'te New Orleans'ta gerçekleşti

Lady Gaga, 2025 Super Bowl öncesinden Daha Dikkat Çekici

KURAKLIK TEHDİDİNDE YAPAY ZEKÂ UMUDU! UZMANLAR: “TARİHİ BİR EŞİKTEYİZ”

Trump’un Ateşkes Planı Ukrayna’yı Şoke Etti

DEPREM BÖLGESİNDE EN BAŞARILI BELEDİYE BAŞKANLARI BELLİ OLDU

Sevgililer gününe Az Kala Hediye Kutusu Artışı Dikkat Çekiyor

Şiili Müslümanların Lideri Ağa Han Yaşamını Yitirdi Yerine Oğlu Geçti

Aga Khan’a İlgi Büyük! Geçtiğimiz Hafta En Çok Kenya ve Tacikistan Aradı

Son zamanlarda "yağ bazlı nemlendirici" aramalarında belirgin bir artış

NBA'de 1 Şubat'ta gerçekleşen büyük takas İlgiyi epey Arttırdı

NBA Arama Trendlerinde Kaliforniya Zirvede

Anamur Cumhuriyet Meydanı’nda Hareketli Dakikalar

NBA dünyasında bu takas konuşuluyor

NBA'DE LUKA DONČIĆ'İN LAKERS'A GEÇİŞİ OLAY OLDU

Yükleniyor

Anamur  HEM’de Ev Genci  Uygulaması Başlıyor

Jandarmadan Telefon Kaçakçılığı Operasyonu

MHP'li Milletvekili Uysal’dan  TBMM’ye Öğrenci Affı Kanun Teklifi

Mersin Jandarması’ndan Dijital Dünyaya Farkındalık: Hacı Zarife – Çelebi Aygar Anadolu Lisesi’nde Siber Güvenlik Eğitimi!

Mersin Jandarması’ndan Narenciye Hırsızlığı Operasyonu: 500 Kg Portakal Ele Geçirildi

Mersin Jandarması'ndan Uyuşturucu Operasyonu: 7 Şüpheli Gözaltında

Mersin Jandarması'ndan FETÖ'ye Kritik Operasyon: Erdemli'de 6 Yıl 3 Ay Hapis Cezalı Şüpheli Yakalandı!

Mersin’de Okul Servis Araçlarına Trafik Denetimi: 596 Araç İncelendi

Jandarmadan Kaçak Makaron Operasyonu: Sigara Kaçakçılığına Büyük Darbe!

Mersin’de Jandarmadan Büyük Operasyon: 663 Aranan Şahıs Yakalandı!

Balıkesir Üniversitesi ve Uyumsoft arasında iş birliği protokolü imzalandı

MERSİN BELLEK OFİSİ, FAALİYETLERİNİ TÜM HIZIYLA SÜRDÜRÜYOR

İş ve Dinlenme Arasında Denge Nasıl Bulunur? Uzmanlardan İpuçları

Anamur Belediye Seçim Sonuçları

Durmuş Deniz Kimdir?

Durmuş Deniz'den Tıp Bayramı Mesajı

Başkan Tarhan: “Kazanacağım ve CHP’ye döneceğim”

İyi  Parti Anamur’da Tam Kadro Sahada

Kılınç Bahçelievlerde Böyle Karşılandı

Muhtar Adayı Muharrem Garip: 'Kalınören Değişim İstiyor'

Southern University ve A&M College, Trend Rekorları Kırdı

Super Bowl LIX, 9 Şubat 2025'te New Orleans'ta gerçekleşti

NBA'DE LUKA DONČIĆ'İN LAKERS'A GEÇİŞİ OLAY OLDU

NBA’de Sürpriz İlgi: Maxi Kleber İstatistikleri Zirveye Çıktı!

Lakers Fırtınası! Son Günlerde Spor Dünyasının Zirvesinde

Anamur’un Gururu! İbrahim Takmet, Kickboks Türkiye Şampiyonasında Üçüncü Oldu

BOZYAZI’DA FUTBOL ŞÖLENİ! BELEDİYESPOR TARİHİ BİR MAÇA ÇIKIYOR

Mersin’de Büyük Heyecan: Carettalar İkinci Yarıya Galibiyetle Başlamak İstiyor

Mersin, Sporun Başkenti Olma Yolunda Hızla İlerliyor!

Galatasaray Deplasmanda Fırtına Esti, Kayserispor'u Ezip Geçti!

Magazin Dünyasının Nabzını Yazar Gazetesi ile Tutun

Birinciye 100 Bin TL Ödül!

Yeşilçam’ın emektar oyuncusu Yaşar Kutbay yoğun bakımda!

ünlü oyuncu yıllar sonra ortaya çıktı değişimi herkesin dikkatini çekti

"Aşk Adası Buluşması" ABD'de Zirvede: Hangi Zaman Dilimdesiniz?

Moda endüstriyel, çevre dostu ve sürdürülebilir uygulamalara yöneliyor

İleri Geri Dönüşüm ve Sıfır Atık Stratejileri: Yaşam Ayavefe'nin Çevresel Vizyonu

Kızılcık Şerbeti'nde Büyük Ayrılıklar ve Gerilim Dolu Yeni Bölümler

Kızılcık Şerbetinde bu Hafta Neler Oldu?

Kızıl Goncalardan Ortalık Toz Duman Meryem’e Ağır Suçlama

Öğrenci Kimlik Kartı Kayıp İlanı

Silifke’de 15 Öğretmene Model Uçak Eğitimi Sertifikası Verildi

Öğretmenler günü öncesi çocukların öğretmenlerine olan sevgi ve özgüven bağlarını arttıralım

Yeni Dünya Zirvesi: Gençlere Yeni Dünyanın Kapılarını Araladı

Lidya Grup, SIGN İstanbul 2024’de global markaların yeni ürünleri ile teknoloji şovu yapacak

KARİYER MERKEZİ İŞ GÜCÜ PİYASASININ FOTOĞRAFINI ÇEKİYOR

BÜYÜKŞEHİR’İN KURSLARI SAYESİNDE 3 ÜNİVERSİTEYİ DERECEYLE KAZANMAYI HAK ETTİ

BÜYÜKŞEHİR, GELECEĞİN BİLİM İNSANLARINI YETİŞTİRİYOR

E-öğrenme trendleri aldı başını gidiyor

Uzaktan Çalışma Teknikleri ve İletişim Uygulamaları

LİG TABLOSU

Takım O G M B Av P
1.Galatasaray 21 18 0 3 32 57
2.Fenerbahçe 22 17 2 3 35 54
3.Samsunspor 22 13 5 4 13 43
4.Eyüpspor 22 11 5 6 14 39
5.Göztepe 22 10 7 5 13 35
6.Beşiktaş 21 9 4 8 10 35
7.İstanbul Başakşehir 22 9 7 6 9 33
8.Kasımpaşa 22 7 5 10 -2 31
9.Trabzonspor 21 7 6 8 11 29
10.Alanyaspor 22 7 8 7 -5 28
11.Rizespor 22 8 11 3 -11 27
12.Gazişehir Gaziantep 21 7 9 5 -3 26
13.Antalyaspor 22 7 10 5 -16 26
14.Konyaspor 22 6 10 6 -7 24
15.Sivasspor 22 6 11 5 -11 23
16.Kayserispor 21 4 9 8 -19 20
17.Bodrum FK 22 4 13 5 -14 17
18.Hatayspor 22 1 14 7 -19 10
19.Adana Demirspor 21 2 17 2 -30 5